Kapadokya’da bulunan Derinkuyu yeraltı şehri görenleri hayrete düşürüyor. Dünyanın en büyük yer altı şehri olan Derinkuyu, çok köklü bir tarihe ve inanılmaz mimari özelliklere sahip bir yapı. 20.000 kişiyi barındırabilecek kadar büyük olan bu şehir hakkında duyunca çok şaşıracağınız detaylar…

Yer altı şehri, Nevşehir’e 30 kilometre uzaklıktaki Derinkuyu ilçesinde bulunuyor. 

Bu muhteşem yer 1963 yılında tesadüfen keşfedildi.

Kapadokya’da evini tadilat ettiren bir adam bodrumunda bir duvarı yıkarken, yeraltı tüneline açılan gizli bir odaya rastladı.

Kazı çalışmaları ilerledikçe, Derinkuyu’nun şaşırtıcı özellikleri de gün yüzüne çıktı.

Derinkuyu, yeraltına inşa edilen sıradan bir insan yerleşkesinden çok daha fazlasıydı. Çünkü bölgede, esas yer altı şehrine yani Derinkuyu’ya bağlanan yüzlerce küçük yer altı şehri vardı. Karmaşık ve dar tüneller belirli bir amaca yönelik olarak tasarlanmıştı.

Her geçidin, şehri içeriden kapatabilecek, belki de güvenlik için yapılmış büyük, taş bir kapısı vardı.

Şehirde üzerlerinde Yunanca yazıt bulunan mağara benzeri şapeller vardı. Yeraltı şehrinde okullar, mahzenler, ahırlar bulunduğu için insanların burada yaşamış olduğu kesinleşti. 

Büyük bir ortak mutfakları ve tonozlu tavanları olan dini bir okul vardı. Bu da bazı ailelerin eğitimli ve varlıklı olduğunun göstergesiydi.

Kapadokya bölgesindeki doğal yapılar ve kolayca şekillendirilebilen kayaçlar Derinkuyu’nun inşa edilebilmesi için oldukça uygundu. Bölgedeki tüf, kazma kürek gibi basit aletlerle bile rahatlıkla oyulabiliyordu. Bu sayede, binlerce yıl önce yaşayan insanlar bölgesel olarak sahip oldukları bu avantajı, akıl ve hüner ile birleştirdiler. Böylece dünyanın en özel yapılarından biri olan Derinkuyu ortaya çıktı.

Dünyanın en büyük yer altı şehir Derinkuyu, 85 metre derinliğinde ve 18 kattan oluşuyor

Peki bu kadar derinde nasıl nefes alınır? Yeraltı şehrinde 50’den fazla havalandırma bacası bulundu. Havanın dolaşımına izin verilecek şekilde tasarlanmıştı. Su ihtiyacı için yeraltı nehirleri oluşturulmuş ve tüm katlara gidebilecek şekilde ayarlanmıştı. Yeraltı şehrinin ısısı 13 derecede sabit kaldığı için meyve ve sebze depolama imkanı vardı.

Derinkuyu’nun tam olarak ne zaman inşa edildiği bilinmiyor

“Atinalı Ksenofon” tarafından milattan önce 370 civarında yazılan “Anabasis” isimli eser, Derinkuyu’ya atıfta bulunan en eski metinlerden biri. Eserde, Kapadokya ve civarında yer altına kazılmış şehirlerde yaşayan insanlardan bahsediliyor. Ancak bazı uzmanlara göre geniş yeraltı ağları, milattan önce 1200’lü yıllarda ortaya çıktı. Bazı uzmanlara göre Friglerin yeraltı şehrini ilk olarak MÖ 8. ila 7. yüzyıllarda kazmıştır. Başka uzmanlara göre ise inşaatı MÖ 15. yüzyılda Hititler başlatmıştır.

Yer altı şehri başlangıçta depo olarak kullanılıyordu

Anadolu’daki medeniyetler yüzyıllar boyunca işgallerle ve savaşlarla mücadele etmek zorunda kalmıştı. Bu sebeple, Derinkuyu yıllar içerisinde istilalardan korunmak ve saklanmak için geçici bir yaşam alanı olarak kullanılır hale geldi. Anadolu’nun sürekli farklı medeniyetler tarafından işgal edilmesi, yüzyıllar içerisinde dünyanın en büyük yer altı şehrinin ortaya çıkmasına neden oldu.

Derinkuyu’nun en görkemli zamanı Bizans dönemindeydi

Bizans İmparatorluğu döneminde, Derinkuyu’da 20.000 insan aynı anda yaşayabiliyordu. Hristiyanlığa karşı yapılan akınlar, Derinkuyu’nun önemli bir sığınma, saklanma ve savunma merkezi haline gelmesine neden oldu. Bu sebeple yer altı şehrinin mimarisi de buna göre şekillendi.

Derinkuyu’da davetsiz misafir istenmiyordu

Dar, karanlık ve labirenti andıran koridorların sebebi de büyük oranda buydu. 18 katın her biri arasında geçişleri önlemek için devasa kayalar bulunuyordu. Bu devasa geçiş kapıları ise yalnızca içeriden açılabilecek şekilde tasarlanmıştı. Kayaların ortasındaki delikler, davetsiz misafirleri mızraklamak içindi. Kısacası, Derinkuyu, sakinlerinin herhangi bir saldırıdan gizlenmesine ve korunmasına olanak tanıyan eşsiz bir yapıydı. 

Her bir kat farklı amaçlara yönelik inşa edilmişti

Yüzeye en yakın olan kat, hem kötü kokunun hem de zehirli gazların azaltılması için hayvanlara ayrılmıştı. Ayrıca en üstte hayvanların yer alması, alt katlardaki insanlar için kış aylarında önemli bir yalıtım oluşturuyordu. Aşağı katlarda ise mahzenler, toplantı salonları, okullar ve imalathaneler yer alıyordu. Derinkuyu’daki mahzenler ve imalathaneler ise şarap üretimine işaret ediyor.

445 kilometrekarelik yüz ölçümüne sahip Derinkuyu, bölgedeki tek yer altı şehri değil

Bölgede, irili ufaklı 200’den fazla yer altı şehri bulunuyor. Bu şehirlerden 40’tan fazlası yüzeyin en az 3 kat aşağısında yer alıyor. Bu yer altı şehirleri, bazıları 9 kilometreye kadar uzanan tünellerle Derinkuyu’ya bağlanıyor. Ayrıca bu tünellerin hepsine acil kaçış yolları inşa edilmiş. Bununla birlikte, Kapadokya bölgesinde hâlen yeni yer altı şehirleri keşfediliyor.  1985 yılında Unesco Dünya Mirası Listesine eklenen Derinkuyu, tarihin gördüğü en önemli yapılardan birisi olmayı sürdürüyor