Avesta metinlerinde ve diğer bazı İran ve Arap asıllı tarihçilerin eserlerinde, hepsinde olmasa da bazı Med (Kayani) krallarına ve onların geldikleri soya “Turani” ve “Türk” denmiştir.

Kayanileri veya Medleri beylik haline getiren ilk bey veya kral Dayauku, muhtemelen Yunanlıların “Dahae” dedikleri Medlerin veya Saka Türklerinin Daha veya Dahi kolundan olmalıdır. Strabo ve bazı diğer grek (yunan) kaynakları Dahae’yi Saka Türklerinden sayar.

Avesta Yasht 13,38 “Orada Turani Danus’ların muzaffer gücünü ortadan kaldırınız” Avesta Yasht 5,73 “Daonha, Zairita’nın oğludur”. Zairita Herotod’un saydığı Saka Türk kabilelerinden biridir. Ihvan-Safa’nın 22. Risale’sinde verilen bilgiler de bunu doğrulamaktadır.

Onlar, ilk Med imparatoru kabul edilen ve yeryüzünde ilk imparatorluk kuran Dahak’tan kısmen efsanevi bir dille bahsederken şöyle derler : “Zamanın akışı içerisinde Cinlere hükmeden bir kral ortaya çıktı; bu kahraman kral olarak bilinen bilge Bîverasp’tı.

Krallığının merkezi, Ekvatorun yakınına uzanan Yeşil Deniz’in ortasındaki Balasagun adasıydı.” Bîverasp, daha sonra da işaret edeceğimiz gibi Dayauku veya Dahak’ın bazı Arapça ve Farsça kaynaklardaki başka bir adıdır.

Burada önemli olan ilk Med kralının Balasagun’da ortaya çıktığı bilgisidir. Bilindiği gibi”Koz Ordu” adıyla da anılan Balasagun bugünkü Kırgızistan’da Bişkek ile Issı Göl arasındadır. Tarihin her döneminde Türklerle meskun olan bu kent Karahanlılara da başkentlik yapmıştır.

Ayrıca bilindiği gibi, zaten Arapçada ve onun etkisiyle Farsçada Cin sözcüğünün bir anlamı da “Yabancı” demektir. Dolayısıyla Samiler kendilerine yabancı kabul ettikleri Türklere ve Türk soylulara bu anlamda Cin veya Cinler demişlerdir.

Medlerin(Kayanilerin) ilk kralı hakkındaki açıklamalardan sonra, gelelim imparatorluk döneminin son kralına. Avesta metinlerinde “Franhrasyan”, “Franrasyan”,”Frasyak” gibi isimlerle, Yunan kaynaklarında “Astyages” ismiyle, Arap ve Fars tarih kaynaklarında “Afrasyab” ismiyle Yahudi-Hristiyan kaynaklarında “Medli Darius” ve Türk kaynaklarında ” Alp Er Tonga” adıyla anılan son Med(Kayani) kralı, aynı şekilde başta Zend-Avesta metinleri olmak üzere bütün kaynaklarda Turani veya Türk olarak anılır.

Ayrıca, Firdevsi’nin Şahname’sinde olduğu gibi Ortaçağ kaynaklarında Afrasiyab’ın babası Paşang (Peşang,Puşung) da Türk olarak anılır. Dolayısıyla ilk kralları ve son kralları Türk asıllı olan Kayaniler veya Medlerin Türk soylu olduğu ortaya çıkar.

Ayrıca bütün bunları J.Oppert’in şu cümlesi özetlemektedir: ” Bütün Med kralları kesinlikle Turanidirler.”

Kaynak kitap : MEDLER VE TÜRKLER / PROF.DR. MEHMET BAYRAKDAR